De
heilige Nicolaas
Het
ware verhaal van het Sinterklaasfeest Een
Germaanse God door de Christenen geneutraliseerd
Er zijn nog al wat christelijke feesten die hun oorsprong
vinden in een ander, voor christelijke inhoud en daarmee christelijke feesten. Dat
geldt voor het kerstfeest dat in plaats van het Germaanse zonnewendefeest in de
tweede helft van december het verhaal plaatst van de geboorte van Jezus, “licht
der lichten” of ook “zonne der gerechtigheid” genoemd. Hier zie ik de
religie van Mithra die niet bepaald Germaans is. Het geldt eveneens voor
het Paasfeest: een joods feest waarop de uittocht van Egypte herdacht en
gevierd wordt, bevrijding uit de slavernij en dat door het christendomgevuld
wordt met het verhaal van Jezus verrijzenis, bevrijding uit de gevangenis van
schuld en angst, en van zonden.  Voor het Sinterklaasfeest kan, ook al is dat van een
andere orde, het zelfde gezegd worden.
Van de heilige Nicolaas weten wij niet veel meer dan dat
hij omstreeks 250 geboren is in Patras in Klein-Azië, dat hij niet onbemiddeld
was en veel goeds deed met zijn geld ten behoeve van de anderen, dat hij
bisschop van Myra werd en in 313 stierf.
Na zijn dood ontstonden er talrijke legenden
over hem: door zijn gebed zouden de schepen behouden zijn gebleven in de storm,
hij zou drie kinderen van de dood hebben gered en er is meer te noemen.
Daardoor werd Nicolaas de grote beschermheilige van de zeevaarders en de
weldoener van de kinderen. Zijn verering zetelt in de kuststreken en
havenplaatsen (Amsterdam). Hij stierf op 6 december, wat zijn naamdag als
heilige werd De Germanen vereerden vanouds Wodan, de storm- en
doden god, die in de twaalfnachten, begin december met zijn dodengeesten uit de
onderwereld kwam en in die donkere nachten joelend over de landen joeg. Hij
reed op zijn schimmel Sleipnir door het luchtruim, met zijn grote zwarte hoed
op en een wijde mantel aan, zijn stok Gangnir in zijn hand. Om hem gunstig te
stemmen legde men offers van hooi, koren en koeken onder de schoorsteen, de
open verbinding met het luchtruim. 
Toen het christendom vaste voet kreeg in het land van de
Germanen, verving Nicolaas Wodan. De feestelijkheden en gebruiken bleven
echter dezelfde. Nog altijd rijdt hij op zijn schimmel door de lucht en over de
daken. Nog altijd offert men hooi en koeken (taaitaai is het oudst bekende
gebaksrecept!); de doden geesten kwamen samen in de figuur van Zwarte Piet, die
nu nog de roede hanteert. De hoed van Wodan werd de mijter van Sint
Nicolaas en Gangnir werd zijn bisschopsstaf. Spanje heeft er eigenlijk niets
mee te maken: alle schepen die naar de Middellandse Zee voeren, kwamen langs
Spanje en werden daarom spanjevaarders genoemd. Zo verving de goedheilig man de God van de donder en
dood, als representant van God die niet troont op de angst van de
mensen(“vreest niet!”) maar op hun lofzang. Bevrijdend nieuws destijds voor de Germanen. Nog steeds,
vinden wij dit in de kerk. Vandaar ook dat wij er nog steeds over die God
vertellen. 
Dit verhaal is van Henk Spoelstra, oud-predikant van de
Gereformeerde Kerk te Parijs. Verschenen in “Onder ons” december 1999, orgaan van Union
Néerlandaise. De God Wodan correspondeert met de dag woensdag in
Nederland en wensdag in Engeland. De God Donner geeft zijn naam
aan donderdag en in het Engels Thursday afgeleid van Thor Dit is de God Jupiter die de
bliksem en de donder als wapens heeft. Sinterklaas wordt in de
Angelsaksische landen Santa Claus en absorberen het noordelijke feest van de
zonnewende . In Frankrijk noemen
wij hem Père
Noël ( vader kerstmis) en absorberen de Amerikaanse cultuur. Wodan komt overeen met de Romeinse God Mercure. Mercure komt
weer van Gilgamesch ( zie hoofdstuk 4) Dokter Papke geeft de beschrijving hoe deze figuur de grote
apocalyptische ruiter wordt en in het volgende hoofdstuk zien wij St Maarten hier ook zijn oorsprong
vindt.  Viarmes 15 december 1999 |